Słowem, które towarzyszyło mi, przez całą wystawę jest „przenikanie”. Oto fragment Ukraińskiej rzeczywistości przeniknął do centrum Katowic za pośrednictwem prac Kukuczki (oraz wystawy, której współtowarzyszy, a mowa tu o wystawie Bastion z Muzeum Śląskiego). Oto jazgot sobotniej nocy w Katowicach, co rusz wkradał się w przestrzeń wystawy przez otwarte drzwi, a zarazem szczekanie psa z wideo Kukuczki uciekało w przestrzeń miasta, którego trapią zupełnie inne problemy. Oto fotografia ciągła (którą upodobał sobie Kukuczka) przenika się z fotografią statyczną i nagraniami wideo, a co za tym idzie ruch i bezruch, wzajemnie przenikają się, nawet w obrębie tego samego obiektu. Oto światło przenika półmrok, tworząc klimat i ukrywając, to co w pełnym świetle dnia mogłoby wydawać się kiczowate. Oto powiew z zewnątrz wkradający się przez otwarte drzwi przenika ciężkie powietrze pełne kurzu i zapachu farby.  

Dobrze, ale gdzie ten teatr i gdzie ta codzienność w cieniu wojny? Bohaterem prac Wojciecha Kukuczki są zwyczajni ludzie, którzy z jakichś powodów nie opuścili swojego miejsca zamieszkania nawet po bombardowaniu albo którzy do niego wrócili chwilę później. Tego nie wiemy. Widzimy na fotografiach Pana, który pokazuje zniszczoną łazienkę. Panią, która mieszka w domu z płytami OSB zamiast okien, które najpewniej zostały wybite wskutek fali uderzeniowej po eksplozji rakiety. Dziecko, które pozuje na hulajnodze, a także zniszczone przestrzenie rekreacji – np. boisko. Na wideo miejskie służby utrzymujące porządek grabią skoszoną trawę na tle budynku z wybitymi oknami. Inna osoba przycina żywopłot na tle placu z ławkami, na których odpoczywa młodzieniec, zaś na trzecim planie widać zniszczony po bombardowaniu budynek. Nie wiem, czy to była zamierzona koncepcja, ale osoby obserwujące te nagrania rzucały cień na wyświetlany obraz, co potęgowało tylko tzw. efekt widza.

Mamy też panią, która jak możemy się domyślić po zwisającej wszędzie folii malarskiej (zarówno w przestrzeni zdjęcia, jak i poza nią), jest w trakcie remontu, co symbolizować może też wiertarka, którą trzyma w rękach. W innym pomieszczeniu zobaczymy film, na którym przechodnie ustawiają się pod ścianą i patrzą na nas tak, jak my patrzymy na wszystko to, co dotychczas oglądaliśmy w tej przestrzeni. Jeden z mężczyzn wyciąga telefon i robi zdjęcie – tak, jakbyśmy to my, byli obiektem, którym oni obserwują, i który jest dla nich niecodzienny.

Kwintesencje emocji, jakie mogą towarzyszyć tej wystawie, znajdziemy w pokoju, do którego wchodzi się po wyrwanych z zawiasów drzwiach. To właśnie w tym pomieszczeniu znajdziemy fotografię przedstawiającą zapłakanego mężczyznę, która dzięki wykorzystaniu techniki fotografii ciągłej ożywa i to, co skupia na sobie uwagę, to nie tyle jego zapłakane oczy, ile uwidoczniony na niej oddech. Zabieg ten buduje uczucie, jakbyśmy patrzyli na żywego człowieka, a on na nas, jakbyśmy weszli z nim w bardziej osobisty kontakt.

W opisywanej przestrzeni znalazło się również miejsce na performance. Przyznam szczerze, że bardzo bym chciała, ale kompletnie nie rozumiem tzw. sztuki żywej, która zazwyczaj do mnie nie przemawia. W przypadku jednak występu Julii Lewandowskiej, który towarzyszył wystawie Teatru Działań Wojennych, miałam zgoła odmienne poczucie. Po raz pierwszy uczestniczyłam w pokazie, który przemówił do mojej wyobraźni, a przy tym nie wydał się banalny. Brakuje mi jednak słów i koncepcji, w jaki sposób mogłabym opisać to doświadczenie.

Oczywiście powyższe akapity to tylko interpretacja, której pomaga świetnie zaaranżowana wystawa zarówno pod kątem dobrania prac i ich ustawienia oraz scenografii, jak i towarzyszących wydarzeń, np. performance Julii Lewandowskiej. Nie bez znaczenia jest tu też pora, w jakiej można oglądać wystawę, a mianowicie godziny 18:00-22:00 (włącznie do 2 listopada). Wtedy w pustostanie przy al. Korfantego 6 zapada półmrok, który tworzy odpowiedni klimat i ukrywa pewne scenograficzne niedoróbki oraz pozwala wyświetlić filmy z projektora. Pisząc o niedoróbkach scenograficznych, mam na myśli głównie imitacje rakiet, które na pierwszy rzut oka są  „ok”, ale przy bliższym spojrzeniu rura PCV z papierowymi lotkami klejonymi taśmą wygląda jednak słabo.

Niemniej jednak uważam, że warto zobaczyć wystawę Wojtka Kukuczki Teatr Działań Wojennych, ponieważ mimo tematu codzienności, któremu dość łatwo „ukraść” powagę albo zanadto go zbanalizować, wystawa naprawdę wypada zdumiewająco dobrze. A co ważniejsze, Kukuczka jawi się jako artysta, który z wyczuciem korzysta z różnych form multimedialnych, w pełni hołdując McLuhanowskiej koncepcji: „the medium is the message”, co bez wątpienia jest wielkim atutem.